Stanisław Wyspiański urodził się w roku 1869 w Krakowie przy ulicy Krupniczej. Był synem rzeźbiarza, wyrastał wiec w atmosferze sztuki.

Gimnazjum klasyczne ukończył ze znajomością greki i łaciny oraz z głębokim przeświadczeniem o antycznych korzeniach kultury europejskiej.

Studiował historię sztuki na Uniwersytecie Jagiellońskim i równocześnie malarstwo w krakowskiej Szkole Sztuk Pięknych pod okiem Jana Matejki.

Studia malarskie Wyspiańskiego miały tok indywidualny, gdyż wtedy już zaznaczyły się talent i osobowość artysty wykorzystane przez Jana Matejkę przy odnowie bazyliki Mariackiej – najwspanialszej świątyni gotyckiej Krakowa.

W 1890 roku artysta udał się w roczną podróż po Europie, a później na trzyletnie studia do Paryża, gdzie dokonał wyboru techniki malarskiej – wybrał pastel, między innymi ze względu na własny temperament artystyczny dyktujący szybkie tempo pracy.

W 1894 roku Wyspiański wrócił do Krakowa i pozostał tu do końca życia. Miasto to stało się wkrótce jednym z najważniejszych tematów w jego działalności artystycznej i zarazem źródłem inspiracji.

Innym ważnym tematem w jego twórczości był naród polski, którego losy i kondycja stanowiły podstawowy problem etyczny dramatów i malarstwa artysty.

Jego twórczość literacka i plastyczna była nieustannym dialogiem z narodem, czego wyrazem są między innymi monumentalne projekty witraży przeznaczonych do królewskiej katedry wawelskiej.

Życie Stanisława Wyspiańskiego było pełne napięć i konfliktów z otoczeniem, zmagań twórczych, a także poważnych problemów ze zdrowiem.

Jednak głębokie poczucie wewnętrznej wolności i świadomości wartości własnej sztuki stanowiły dla niego ogromną pomoc w jego pracy twórczej.

Zmarł w Krakowie 28 listopada 1907 roku. Jego pogrzeb stał się wielką publiczną manifestacją narodową.

Został pochowany w Krypcie Zasłużonych dla kultury polskiej w kościele na Skałce w Krakowie.

ul. Krupnicza 26 – w tym domu, będącym własnością rodziców jego matki 15 stycznia 1869 roku urodził się Stanisław Wyspiański; mieszkał tu do 1873 roku; obecnie znajduje się tu Muzeum Józefa Mehoffera.

ul. Kanonicza 25 – od 1873 roku Wyspiański mieszkał w Domu Długosza przy ul. Kanoniczej 25. Jego ojciec miał tu swoją rzeźbiarską pracownię. W tym domu zmarł, mając 3 lata, jego młodszy brat Tadeusz, a w 1876 roku – matka.

ul. Kopernika 1 – Wyspiański mieszkał tu w latach 1880 – 1883; dziś jest tu Dom Turysty PTTK

ul. Radziwiłłowska 4 – Dom Towarzystwa Lekarskiego w Krakowie; dom ten pełni do dziś swoją pierwotną funkcję klubu środowiska medycznego, służy nadal naukowemu i towarzyskiemu życiu lekarzy krakowskich.

Jego wnętrza zaprojektował i urządził Wyspiański w 1904 roku.

MALARSTWO

- Głównym źródłem inspiracji twórczej był Kraków – jego historia, mieszkańcy i pejzaże.

- Szczególnie chętnie malował portrety dziecięce. Otoczony małymi dziećmi mógł je obserwować w różnych sytuacjach.

- Niewyczerpane źródło inspiracji stanowiła natura. W projektach polichromii kościoła Franciszkanów przedstawił ogólną, alegoryczną wizję czterech żywiołów.

- Artysta interesował się także antykiem. Świadczą o tym ilustracje do Iliady oraz plastelinowa płaskorzeźba Apollo.

Od grudnia 1904 do marca 1905 powstał cykl pejzażowy przedstawiający Kopiec Kościuszki.

ARCHITEKTURA

Wyspiański był prekursorem polskiej sztuki użytkowej. Swój pogląd na estetykę życia codziennego wyrażał projektując wnętrza.

W pracy tej wykorzystywał motywy zaczerpnięte z natury oraz rodzimej sztuki ludowej. Motywy roślinne służyły mu do dekoracji wnętrz.

Stworzył on urbanistyczną wizję zabudowy wzgórza wawelskiego nazwaną Wawel- Akropolis.