Wielki Tydzień, obrzędy i uroczystości związane z Wielkanocą, z obchodami Męki i Zmartwychwstania

Wielkanoc zalicza się do świąt ruchomych. Każdego roku przypada pod nieco inną datą. Obchodzimy ją w pierwszą niedzielę po pierwszej wiosennej pełni księżyca.

Wielki Tydzień rozpoczyna Niedziela Palmowa.

W polskich palmach tradycyjnie powinny znaleźć gałązki wierzby ( wierzba – symbol zmartwychwstania i życia, roślina miłująca życie, ponieważ rośnie nawet w najgorszych warunkach ). Do palmy wkłada się również inne wiecznie zielone rośliny, na przykład bukszpan lub cis, które symbolizują nieśmiertelność.

Całość przybiera się kolorowymi wstążeczkami, suszonymi kwiatkami.

PALMA symbolizuje męczeństwo i triumf – Mękę Chrystusa i Zmartwychwstanie oraz nieśmiertelność duszy ludzkiej.

Procesje z palmami wyrażają głębokie treści religijne.

W Niedzielę Palmową w okolicach Krakowa chodzą pucheroki

( łac. puer = chłopiec ) – grupki uczniów przepasanych słomianymi powrósłami, w wysokich, stożkowatych czapkach ze słomy, przybranych bibułkowymi wstążeczkami, a twarze umazane mają sadzą.

Jest to nawiązanie do dawnej tradycji kwesty przedświątecznej krakowskich żaków.

Pucheroki obchodzą domy i wygłaszają wesołe, zwykle pozbawione sensu wierszyki. Gospodynie częstują ich ciastem, a do koszyczków wkładają jajka na zbliżające się święta.

Najbogatsze w zwyczaje i obrzędy są w Wielkim Tygodniu: Wielki Czwartek, Wielki Piątek, Wielka Sobota.

Wielki Czwartek

Liturgia nabożeństw wielkoczwartkowych ma upamiętniać Ostatnią Wieczerzę i ustanowienie Eucharystii.

Na pamiątkę umycia nóg apostołom przez Chrystusa przed ostatnią wspólną wieczerzą, następuje w kościołach obrzęd obmycia wodą nóg. Jest to symbol pokory, miłości, braterstwa.

Wielki Piątek

Jest to w Kościele dzień głębokiej żałoby i ścisłego postu. Nie odprawia się mszy, w kościołach panuje cisza. Główną ceremonią jest Adoracja Krzyża.

Ciągle żywa jest tradycja Grobów Chrystusa. Toną one w kwiatach, są bogate w symbole religijne i narodowe.

Nieodłącznie z polską tradycją wielkanocną związany jest obyczaj straży grobowych.

Wielka Sobota

Jest to w Kościele dzień przeznaczony na święcenie pokarmów, ognia, wody, cierni.

Święcenie pokarmów

Tradycyjnie święci się: jajka ( kolorowe pisanki ) – symbol wiecznie odradzającego się życia, baranka symbolizującego Chrystusa zmartwychwstałego, chleb i sól – symbole prostego, niezbędnego pokarmu, wędlinę, masło, chrzan, owoce.

Święcenie ognia

Wieczorem kapłani święcą ogniska rozpalane na dziedzińcu kościelnym. Od tego ognia zapala się paschał – grubą woskową świecę.

Święcenie wody

Przed wielkanocną wieczorną mszą święci się wodę chrzcielną.

Wielka Niedziela

Śniadanie wielkanocne poprzedza tradycyjne łamanie się poświęconym jajkiem. Podobnie jak podczas wigilijnego łamania się opłatkiem wszyscy składają sobie życzenia, co jest wyrazem wzajemnej życzliwości i miłości.

Stół wielkanocny zdobią pisanki, pierwsze wiosenne kwiaty, gałązki bukszpanu. Pośrodku stołu stoi baranek.

Tradycyjną potrawą wielkanocną jest żurek.

Najpopularniejsze ciasta wielkanocne to: baby i mazurki.

Poniedziałek Wielkanocny

Jest to dzień ogólnej radości, zabaw. Najbardziej znanym zwyczajem jest oblewanie się wodą, czyli śmigus – dyngus.

Każdego roku w Poniedziałek Wielkanocny odbywa się w Krakowie na Zwierzyńcu kiermasz zwany emausem

. Jest on tłumnie odwiedzany przez mieszkańców Krakowa i słynie z zabawek emausowych.

Rękawka to krakowski odpust, który odbywa się co roku pierwszego dnia po Wielkanocy obok kopca Kraka . Legenda mówi, że dla uczczenia pamięci Kraka lud usypał kopiec nosząc ziemię w rękawach – stąd nazwa festynu.