Przekazywane z pokolenia na pokolenie zwyczaje i obrzędy wskazują na nasze korzenie i są świadectwem ciągłości tradycji. Pozwalają nam one zgłębić naszą tożsamość narodową, regionalną i rodzinną, a tym samym zrozumieć kim i jacy jesteśmy.

 

Nasze piękne polskie obyczaje świąteczne łączą w sobie elementy różnych, przenikających się wzajemnie tradycji, a ukształtowała je przede wszystkim tradycja chrześcijańska.

 

Prezentację polskich świąt rozpoczniemy od Wigilii Bożego Narodzenia, a następnie przedstawimy tradycje i zwyczaje związane z innymi świętami, które zajmują istotne miejsce w naszym życiu rodzinnym i kulturze polskiej.

 

Chcemy stworzyć swoisty kalendarz obrzędowy odwołując się do tradycji czterech żywiołów - wody, ognia, ziemi, powietrza.

 

 

 

 

 Wigilia Bożego Narodzenia

 

24 grudnia jest w polskiej tradycji dniem szczególnym. Punktem kulminacyjnym jest wieczerza, która wśród wszystkich świątecznych uczt zajmuje wyjątkowe miejsce.

 

Wraz z zabłyśnięciem pierwszej gwiazdy przypominającej gwiazdę betlejemską - wielkie światło, które miało się ukazać nad grotą Narodzenia Pańskiego, zaczynamy dzielić się opłatkiem, składamy sobie życzenia wszelkiej pomyślności.   Formułując życzenia świąteczne mamy nadzieję na to, że słowo ma moc twórczą. Wierzymy, że się spełnią

Opłatek symbolizuje pokarm dla ducha. Oznacza pokój i dobro. Kiedy dzielimy się nim w sensie dosłownym, znajdujemy dla drugiego człowieka czas, dobre słowo - elementy bardzo istotne w relacjach międzyludzkich.

 

 

 

Opłatek - delikatny, biały, cienki jak mgła chleb upieczony z mąki pszennej i wody zdobiony scenami  Bożego Narodzenia.

                  

Następnie wszyscy zasiadamy do świątecznego stołu. Pod obrus kładzie się siano, które nawiązuje do stajenki, w której Jezus przyszedł na świat.

 

Na stół stawia się jedno nakrycie dla niespodziewanego gościa.

 

Liczba potraw wigilijnych jest ściśle określona. Według tradycji chrześcijańskiej podaje się 12 potraw na pamiątkę 12 apostołów. Istotne jest, by spróbować wszystkich potraw. Mają one charakter postny, a w skład każdego wigilijnego menu powinny wchodzić dwa składniki, odwieczne symbole płodności i urodzaju: mak i miód. Do typowych dań należą: barszcz z uszkami, zupa grzybowa, ryby - przede wszystkim karp i śledź; pierogi z kapustą, grzybami, kompot z suszonych śliwek. Dawniej sądzono, że wieczerzę wigilijną należy przyrządzać jedynie z płodów ziemi - z tego, co na polu, w ogrodzie, w sadzie i w lesie. Był to hołd dla Ziemi - Żywicielki. Ważną potrawą były również ryby słodkowodne, które gospodarze mogli sami złowić w stawie lub rzece.

 

 

 

Po wieczerzy rozpoczyna się wspólne śpiewanie kolęd oraz obdarowywanie się prezentami.

 

Ważnym elementem tego wieczoru jest światło świec dekorujących stół oraz światełka choinkowe. Jest to symbol zwycięstwa nad ciemnością.

 

 

                                    

Choinka jako zielone drzewko - symbolizuje nowe życie, ozdoby oznaczają radość, bogactwo, a światło - zwycięstwo nad ciemnością.

 

                                              

 

Przed świętami Bożego Narodzenia we wszystkich kościołach kupić można świece - Wigilijne Dzieło Pomocy Dzieciom.

 

                                             

Stały się one symbolem solidarności z biednymi i chorymi. Dochód uzyskany ze sprzedaży tych świec przeznaczony jest na pomoc najuboższym dzieciom w Polsce i w krajach, gdzie taka pomoc jest potrzebna.

Jest to największa ogólnopolska akcja Caritas.

Za pomocą świec wigilijnych przekazywane jest Betlejemskie Światło Pokoju - ogień pochodzący z Groty Narodzenia Jezusa w Betlejem.

 

 

O północy cała rodzina udaje się do kościoła na pasterkę - mszę, która przypomina nam przybycie pasterzy do groty betlejemskiej.

 

Istnieje przekonanie, że w noc wigilijną zwierzęta mówią ludzkim głosem.

 

 

 

 

 

.

Wigilia na Rynku Głównym w Krakowie

 

Stało się tradycją, że w niedzielę przed Bożym Narodzeniem organizowane jest na krakowskim rynku spotkanie wigilijne dla bezdomnych. Potrawy zaspokajają głód fizyczny, opłatek - głód duchowy. Istotny jest element dzielenia się z drugim człowiekiem, a zwłaszcza tym , który potrzebuje pomocy.

 

 

Szopki krakowskie

 

Każdego roku, w pierwszy czwartek grudnia, o godzinie 12.00 pod pomnikiem Adama Mickiewicza gromadzą się szopkarze wraz ze swoimi dziełami.

Szopki powstają czasem nawet przez cały rok. W konkursie szopek może brać udział każdy, zarówno dzieci, jak i dorośli.

 

W tym roku odbyła się 62 edycja konkursu.

Pierwszy konkurs odbył się w 1937 roku, z przerwą w okresie II Wojny Światowej.

Konkurs odbywa się w różnych kategoriach wiekowych.

Wystawę szopek można oglądać w Muzeum Historycznym do końca ferii zimowych.

 

Szopka - teatr lalek przedstawiający sceny związane z ewangeliczną i ludową tradycją Bożego Narodzenia. W poszczególnych regionach Polski nabiera on lokalnego charakteru.

Najbogatsza jest szopka krakowska.

 

 

W okresie bożonarodzeniowym ustawia się szopki również w kościołach. Głównymi ich postaciami są Dzieciątko, Józef, Maria, pasterze, trzej królowie. Szopki te mają charakter tradycyjny lub poprzez swoją symbolikę nawiązują do aktualnej sytuacji społecznej oraz politycznej w kraju i na świecie.

 

Spotykamy również przedstawienia bożonarodzeniowe z udziałem żywych aktorów, tzw. jasełka. ( nm. Krippenspiel, ang. Christmas play, fr. sainte crčche )

 

 

 

 Żywa Szopka na Franciszkańskiej

 

 

            Przez dwa świąteczne dni - Wigilię i Boże Narodzenie, krakowianie i turyści mogą oglądać i uczestniczyć w barwnym przedstawieniu, jakim jest już tradycyjna Żywa Szopka.

Główną atrakcją szopki są jasełka - przedstawienia o Bożym Narodzeniu ( jasło - żłób ) .    W szopce swoje miejsce według tradycji znajdują zwierzęta z krakowskiego zoo: kucyki, osioł, lama oraz barany, kozy, króliki i kury, które można dotknąć i pogłaskać.

Tradycja wystawiania "żywej szopki" sięga XIII wieku. Pierwszą taką szopkę św. Franciszek z Asyżu zorganizował we włoskim Greccio w 1223 r. Obecnie żywą szopkę przygotowują kościoły franciszkańskie. W Krakowie przy Franciszkańskiej jest ona urządzana od 1991 r. i wpisała się już na stałe w świąteczny krajobraz miasta.

 

 

 

RORATY

W okresie adwentu odbywają się w kościołach roraty - wczesne msze poranne. Głównym atrybutem tych nabożeństw są świece roratnie