W listopadzie 2005 roku byliśmy na wycieczce w katedrze królewskiej na Wawelu. Katedra zajmuje szczególną pozycję w historii i świadomości narodu polskiego. Tu odbywały się koronacje i pochówki królów polskich. Jest to miejsce kultu św. Stanisława. Na grobie świętego przez stulecia składano trofea zdobyte na wrogach.

HISTORIA KATEDRY

Pierwsza katedra została przypuszczalnie wzniesiona przez Bolesława Chrobrego po założeniu biskupstwa w Krakowie w 1000r.

Spłonęla prawdopodobnie podczas najazdu Brzetysława. Budowę drugiej rozpoczął Bolesław Śmiały, ale zasadniczo katedrę budowano za rządów Władysława Hermana. W XII wieku sprowadzono tu relikwie św. Floriana, a w XIII pośrodku kościoła złożono na ołtarzu relikwie św. Stanisława. Około 1305 najprawdopodobniej tę katedrę zniszczył pożar.

Budowę trzeciej katedry rozpoczął w 1320 Władysław Łokietek, a dokończył ją Kazimierz Wielki.

OŁTARZ ŚW. STANISŁAWA

Konfesja zaprojektowana przez J.Trevano ma kształt kopułowego baldachimu z czarnego i różowego marmuru. Znajdujący się pod baldachimem relikwiarz św. Stanisława został wykonany ze srebra w warsztacie Piotra van der Rennen. Na bokach srebrnej trumny podtrzymywanej przez czterech aniołów widzimy sceny ukazujące życie, męczeńską śmierć i pośmiertne cuda św. Stanisława.

PREZBITERIUM

Ołtarz główny został wykonany w XVII wieku z drewna, a następnie obity złotą blachą. Znajduje się tu obraz przedstawiający Chrystusa konającego na krzyżu, a na szczycie ołtarz zwieńczony jest figurką Chrystusa Zmartwychwstałego. Ołtarz uczy wiernych, jaka jest droga do nieba. Każdy szczegół ma swoje znaczenie. Bez oświetlenia elektrycznego, przy setkach świec, które tu palono w XVII wieku otrzymywano efekt świetlny migotania. To migotliwe światło ślizgało się po wyzłoconych kolumnach, pokazując drogę do nieba. Na górze czeka na wiernych Chrystus Salwator, czyli zwycięzca. Ale żeby tam dojść, trzeba przejść przez krzyż życia ziemskiego, stąd obraz w ołtarzu to Chrystus Ukrzyżowany.

NAWY BOCZNE I AMBIT (NAWA BIEGNĄCA DOOKOŁA PREZBITERIUM)

CZARNY KRUCYFIKS

Czarny Krucyfiks, zwany jest Cudownym Krucyfiksem Jadwigi. Umieszczony jest pośrodku barokowego ołtarza zaprojektowanego przez Franciszka Placidi. Rzeźba Chrystusa pochodzi z XIV wieku. Zawieszone jest tu strzemię Kara Mustafy. Pod Krucyfiksem znajduje się trumienka z relikwiami świętej królowej Jadwigi

KRYPTA WIESZCZÓW

Została urządzona z okazji sprowadzenia do Krakowa zwłok A. Mickiewicza w 1890 roku. Prof. Odrzywolski zaprojektował grobowiec dla Adama Mickiewicza z białego marmuru z główkami aniołów i z łuską karpia, która naśladuje łuskę na kaplicy zygmuntowskiej. W 1927 przywieziono prochy Juliusza Słowackiego. Prof. Szyszko-Bohusz zaprojektował współczesny grobowiec z czarnego marmuru ze srebrną tarczą z napisem Juliusz Słowacki, z krzyżem na górze.

Pomnik z brązu upamiętnia tu poetę Cypriana Kamila Norwida. Jego prochów nie przywieziono z Paryża, ponieważ zmarł on w skrajnej nędzy i został pochowany we wspólnej mogile.

POMNIKI NAGROBNE KRÓLÓW POLSKICH

WŁADYSŁAW JAGIEŁŁO-

Nagrobek ma kształt tumby z czerwonego marmuru nakrytej baldachimem z piaskowca. Na cokole tumby znajdują się figurki psów i sokołów, których znaczenie symboliczne nie zostało przekonująco wyjaśnione. Dwa lwy pod głową oznaczają potęgę władcy, a smok pod stopami jest symbolem pokonanego zła. Dwa lwy, gryf, smok pod nogami mogą stanowić nawiązanie do psalmu : ,,po lwach stąpać będę”.

Mówi się, że władca kazał sobie nagrobek przygotować za życia i ustawić przy ołtarzu św. Krzysztofa, który ufundowała królowa Jadwiga. Podobno do końca życia nie zdjął obrączki ślubnej. Artysta widział króla, stąd rzeźba przedstawiająca zmarłego jest jednym z niewielu wiarygodnych portretów, jakie dotrwały do naszych czasów. Inne portrety królów są wykonywane na podstawie maski pośmiertnej.

WŁADYSŁAW WARNEŃCZYK-

Nagrobek jest pusty, gdyż władca w wieku dwudziestu lat poległ w bitwie, a jego ciało nie zostało odnalezione.

WŁADYSŁAW ŁOKIETEK-

Sarkofag został ufundowany przez syna Wł. Łokietka-Kazimierza Wielkiego. Widzimy skrzynię, na której przedstawiono uczestników pogrzebu królewskiego. Na skrzyni spoczywa postać władcy w stroju koronacyjnym. Nie wiemy, czy twarz jest autentyczna.

KAZIMIERZ WIELKI-

Sarkofag wykonany został w kształcie tumby z czerwonego marmuru węgierskiego. Otwarcie grobu władcy w 1869 roku i powtórny pochówek miały ogromne znaczenie dla narodu polskiego znajdującego się pod zaborami.

KRÓLOWA JADWIGA-

Królowa Jadwiga zmarła w opinii świętości i od wielu stuleci Polacy zabiegali w Rzymie o uczynienie Jadwigi świętą. Na początku naszego wieku wydawało się, że ten proces zostanie doprowadzony do końca. Wówczas grobowiec przygotował Antonii Madejski. Dopiero w 1949 roku, po skończonej wojnie, przeniesiono tutaj szczątki królowej. Były dwie trumny: dębowa i ołowiana. W tej drewnianej pochował królową mąż. Do ołowianej kazał prochy przełożyć kardynał Adam Stefan Sapiecha.

KAPLICE KATEDRY WAWELSKIEJ

KAPLICA ŚWIĘTOKRZYSKA

Powstała w 2 poł. XV wieku z fundacji Kazimierza Jagiellończyka i jego żony Elżbiety Rakuszanki. Wnętrze pokrywa malowidło-dzieło malarzy ruskich z Pskowa. W rogu znajduje się pomnik nagrobny króla Kazimierza Jagiellończyka dłuta Wita Stwosza – sygnowany przez artystę.

KAPLICA ZYGMUNTOWSKA

Kaplica prezentuje wysoką klasę artystyczną. Z inicjatywy króla Zygmunta I została przebudowana z kaplicy gotyckiej ufundowanej przez Kazimierza Wielkiego. Bezpośrednim bodźcem do przebudowy kaplicy była śmierć pierwszej żony Zygmunta I – Barbary Zapolyi w 1515 roku. Król chciał dla niej wznieść mauzoleum. Zatrudnił architekta Bartolomea Berrecciego, który już w 1517 roku przedstawił projekt tej kaplicy. Pracami budowlanymi kierował Berrecci, ale pod jego kierownictwem pracowało wielu włoskich artystów np. Jan Maria Padovano, Jan Cini ze Sieny, Filip i Antonio Piecole. Kaplica powstała w latach 1519-30 Dla kontrastu dobrano materiał: piaskowiec, kamień szary i marmur. Z marmuru są wykonane ozdoby: rzeźby, medaliony oraz nagrobki upamiętniające ostatnich królów z rodu Jagiellonów.

B.Berrecci jest tu autorem pomnika nagrobnego Zygmunta Starego , natomiast Santi Gucci wykonał nagrobki Anny Jagiellonki i Zygmunta Augusta.

Jest to kaplica przygotowana jako kaplica grobowa. Ale gdyby dobrze oświetlić dekorację, trzeba byłoby szukać znaków bezpośrednio związanych ze śmiercią. Nie ma atrybutów śmierci. Renesans uważa sen i śmierć za stany duszy. W czasie śmierci dusza opuszcza ciało. Postacie wyrzeźbione na epitafiach właściwie śpią. Ściany są tak zapełnione dekoracją, że dają wrażenie lekkości, wyważenia poszczególnych elementów. Oczy obserwatora nie nużą się powtórzeniami.

KAPLICA MARIACKA

Anna Jagiellonka, córka Zygmunta Starego, postanowiła ufundować kaplicę dla siebie i swojego męża. Podpisała umowę z Santi Guccim, który był jej architektem i przystąpiono do przebudowy kaplicy Mariackiej na kaplicę Mauzoleum. Santi Guccci zachował sklepienie. Wprowadził na ściany czerwony marmur i zielonkawy piaskowiec. Zaprojektował stallę – odpowiednik stalli w kaplicy Zygmuntowskiej. Przy czym czoło tej stalli zostało wzięte z kaplicy zygmuntowskiej, ponieważ tam umieszczono nagrobek Anny Jagiellonki. Anna Jagiellonka po prostu nie miała pieniędzy na dokończenie przebudowywanej kaplicy, z braku funduszy w Kaplicy Mariackiej ma więc nagrobek tylko Stefan Batory. Jest wyobrażony nieco w ruchu. Wygląda jakby właśnie się budził. Król ma insygnia władzy. Jest ubrany w płaszcz. Oczywiście ma na sobie zbroję jako że jest to król – wojownik. Napis łaciński głosi wszystkie jego czyny, które mają mu zapewnić niebo według współczesnych władcy. Na polichromii kaplicy Kacper Kurcz przedstawił czyny wojenne króla Stefana, między innymi tą słynną scenę, którą potem powtórzył Jan Matejko, czyli Batory pod Pskowem. Kacper Kurcz pracował w końcu XVI wieku. Polichromia jest utrzymana w konwencji renesansowej.

Przechowuje się tu Najświętszy Sakrament, o czym informują trzy lampy cały czas zapalone.

KAPLICA OLBRACHTA

Gdy najukochańszy syn Elżbiety Rakuskiej- Jan Olbracht zmarł na apopleksję w Toruniu, królowa kazała przedzielić kaplicę biskupa Grota i ufundowała synowi nagrobek będący dziełem łączącym cechy renesansowe z elementami gotyckimi. Tumba z marmuru z płaskorzeźbą to dzieło jeszcze gotyckie. Podejrzewa się, że wykonał je syn Stwosza – Stanisław albo Jorg Huber z Passawy. Natomiast Franciszek Florentczyk jest autorem renesansowego łuku triumfalnego zastępującego baldachim.

.